|
ΕΤΗΣΙΟ ΤΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΔΚΝΑ
Κυρίες και κύριοι Σύνεδροι,
Φίλες και φίλοι, συνοδοιπόροι στον δύσβατο αλλά γοητευτικό δρόμο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,
Βρισκόμαστε σήμερα στην δωδεκάτη ώρα στο πρόβλημα των απορριμμάτων. H 20χρονη πολιτική της διαχείρισης των απορριμμάτων, εκ του αποτελέσματος που ζούμε καθημερινά στους Δήμους μας, κρίνεται αποτυχημένη και παράλληλα συναντά την "ώρα μηδέν". Είμαστε δηλαδή στο σημείο να παράγουμε για εναπόθεση 6.500 τόνους σκουπιδιών ημερησίως στον μοναδικό XYTA και παράλληλα να μην έχουμε λύση ούτε για όλους ούτε για το αύριο στο πρόβλημα.
Παράλληλα, είμαστε Δήμοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χαράσσουμε από κοινού, πολιτικές ανάπτυξης και βελτίωσης της ζωής των πολιτών. Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί για μας την βασική συνιστώσα της πολιτικής μας στην κατεύθυνση μιας ολοκληρωμένης και πολύπλευρης αναπτυξιακής πορείας.
Αυτή η πολιτική για την προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη συμβάλει αποτελεσματικά :
1. στην ανάπτυξη μηχανισμών παρακολούθησης της ποιότητας του περιβάλλοντος και ελέγχου της τήρησης των περιβαλλοντικών υποχρεώσεων από τις διάφορες υποδομές και δραστηριότητες.
2. στην προστασία της δημόσιας υγείας.
3. στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της καθημερινότητας του πολίτη.
4. στη δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης.
Ένα από τα κρίσιμα σημεία της πολιτικής για την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη αυτή την περίοδο, είναι η ορθολογική διαχείριση των στερεών αποβλήτων με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας, καθώς επίσης και τον περιορισμό της κατανάλωσης πρώτων υλών και φυσικών πόρων.
Ορθολογική Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων
Σύμφωνα με την ΚΥΑ 50910/2003 άρθρο 7, οι ΟΤΑ α΄ βαθμού είναι αρμόδιοι μόνο για την συλλογή, την αρχική διαλογή και την μεταφορά αποβλήτων. Την ευθύνη και αρμοδιότητα για την αξιοποίηση και διάθεση των απορριμμάτων την έχει ο Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, που σήμερα για την Αττική είναι μόνο ο ΕΣΔΚΝΑ. Στις περιπτώσεις, δε, που δεν έχει δημιουργηθεί Φορέας Διαχείρισης, όπως έπρεπε να είχε γίνει μέχρι 31-12-2006, π.χ. στην Ανατολική Αττική, η ευθύνη ανήκει στην Περιφέρεια.
Πιστεύω ότι είναι η ώρα να ορισθεί ο ΕΣΔΚΝΑ ως ο μοναδικός ΦοΣΔΑ για όλους τους Δήμους και κοινότητες της Περιφέρειας Αττικής.
Κυρίες και Κύριοι,
Πρόσφατες μελέτες έδωσαν στοιχεία τα οποία αναφέρουν ότι η μέση παραγωγή ανά κάτοικο στην Αττική είναι 1,3 kg/ημέρα κι έχουμε την υποχρέωση, οι ΟΤΑ, να τα διαχειριστούμε.
Η οποιαδήποτε πολιτική για τη διαχείριση των απορριμμάτων πρέπει να λαμβάνει υπόψη:
1. τους στόχους και τις δεσμεύσεις της χώρας που απορρέουν από την Εθνική, αλλά και την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία.
2. τις ιδιομορφίες που παρουσιάζει η χώρα μας και κυρίως το μεγαλύτερο αστικό συγκρότημα της, ο Νομός Αττικής.
3. τη ποσοτική και ποιοτική σύσταση των απορριμμάτων.
4. τις μέχρι σήμερα υπάρχουσες και εφαρμοσμένες τεχνολογίες στην διαχείριση των στερεών, και
5. το κόστος της κάθε επιλογής.
Οι δεσμεύσεις που απορρέουν από τη Νομοθεσία είναι :
" Η μείωση του βιοαποικοδομήσιμου κλάσματος των στερεών αποβλήτων που θα οδηγούνται σε ΧΥΤΑ μέχρι το 2010 στο 75% του παραγόμενου, μέχρι το 2013 στο 50% και μέχρι το 2020 στο 35% με βάση τις ποσότητες που είχαν παραχθεί το 1995.
" Η ανάπτυξη συστημάτων Ανακύκλωσης των υλικών συσκευασίας και η αξιοποίησής τους, με συγκεκριμένους χρονικούς και ποσοτικούς περιορισμούς.
Ενώ ανάλογες δεσμεύσεις αλλά με διαφορετικούς χρονικούς και ποσοτικούς περιορισμούς ισχύουν και για άλλα προϊόντα (ελαστικά, χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια, συσσωρευτές, παλαιά οχήματα, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές ).
Η σημερινή κατάσταση
Παρ' όλο που η χώρα μας διαθέτει ένα επαρκές και σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων (ΚΥΑ 22912/2005), παρ' όλο που η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει στη διάθεσή της το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο, παρ' όλο που έχουμε καταφέρει στα τέλη του 2006 να αυξηθεί το ποσοστό της ετήσιας ανακύκλωσης στο 20% της συνολικής ποσότητας των παραγόμενων αποβλήτων, έναντι μόλις 6% στα τέλη του 2003, παρ' όλο που το ΥΠΕΧΩΔΕ υποστηρίζει την δημιουργία των τριών νέων ΟΕΔΑ, παρ' όλο που τα έργα χρηματοδοτούνται από το ταμείο συνοχής και εθνικούς πόρους, παρουσιάζονται μεγάλες καθυστερήσεις στην πρακτική εφαρμογή του πλαισίου και σοβαρές αποκλίσεις από την εθνική στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, για την οποία έχει δεσμευτεί η χώρα μας έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κυρίες και Κύριοι Σύνεδροι,
Οι Δήμοι και οι Κοινότητες, οι τοπικές κοινωνίες, στους οποίους ανήκει η αρμοδιότητα της διαχείρισης των απορριμμάτων, δεν έχουν μέχρι σήμερα κατορθώσει να ξεπεράσουν τις αδυναμίες και τις αγκυλώσεις τους παρελθόντος, ως προς τη λήψη αποφάσεων, ενώ με την περιορισμένη οικονομική τους δύναμη, δεν έχουν αποφύγει τη δημιουργία πληθώρας οξύτατων προβλημάτων, με επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, το περιβάλλον αλλά και στην οικονομία.
Ειδικότερα στην Αττική η σημερινή κατάσταση έχει ξεφύγει από οποιονδήποτε σχεδιασμό που είχε καταρτισθεί σε περιφερειακό επίπεδο.
Στην περιοχή των Άνω Λιοσίων και της Φυλής και γενικότερα στην Δυτική Αττική έχει γίνει την τελευταία δεκαετία μια τρομακτική συγκέντρωση ποσοτήτων απορριμμάτων η οποία οφείλεται :
" Στη μη υλοποίηση των 2 προβλεπόμενων από τον περιφερειακό σχεδιασμό εγκαταστάσεων ΟΕΔΑ, στην Κερατέα και το Γραμματικό.
" Στο κλείσιμο αρκετών ανεξέλεγκτων χωματερών και την υποδοχή πλέον των απορριμμάτων στο ΧΥΤΑ Δυτικής Αττικής.
" Στη καθυστερημένη έναρξη της λειτουργίας του εργοστασίου Μηχανικής Ανακύκλωσης, το οποίο μόλις το 2007 πετυχαίνει την διαχείριση 1300 περίπου τόνων σύμμεικτων απορριμμάτων την ημέρα.
" Στην καθυστέρηση και έλλειψη προγραμμάτων ανακύκλωσης ώστε να ανακοπεί η εισροή παραγομένων απορριμμάτων στους ΧΥΤΑ.
" Στην έλλειψη τιμολογιακής πολιτικής, ώστε να εκπληρωθεί η υποχρέωση του παραγωγού αποβλήτων και η βασική αρχή στην σύγχρονη κοινωνία: "ο ρυπαίνων πληρώνει".
" Το ότι η κοστολόγηση της παραγωγής των απορριμμάτων από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις είναι ανύπαρκτη και οι Δήμοι ως υπόχρεοι διαχειριστές των απορριμμάτων πληρώνουν ένα ορισμένο ποσοστό των εσόδων τους, τα οποία προέρχονται από τα τακτικά τους έσοδα, με αποτέλεσμα την ανυπαρξία κινήτρων οικονομικής κυρίως μορφής, προκειμένου να μειωθούν οι παραγόμενες ποσότητες αποβλήτων, ενώ λειτουργούν ευκαιριακά συστήματα ιδιωτικής ανακύκλωσης, με έλλειψη της γνώσης για το κόστος της τελικής διαχείρισης.
Οι πιο πάνω λόγοι είχαν σαν αποτέλεσμα οι ΧΥΤΑ στην περιοχή των Άνω Λιοσίων να έχουν διάρκεια ζωής το 1/3 της προγραμματισμένης από το 1997 (ο προγραμματισμός προέβλεπε την λειτουργία αυτών των εγκαταστάσεων για 24 έτη ενώ έχουν κορεσθεί στην δεκαετία).
Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι ολόκληρο το Λεκανοπέδιο επί τόσες δεκαετίες έμεινε με μόνο έναν χώρο υγειονομικής ταφής (τον ΧΥΤΑ Άνω Λιοσίων) και μόνο με μια μέθοδο διαχείρισης των απορριμμάτων (την υγειονομική ταφή). Αυτό είναι λάθος εγκληματικό και επιτρέψτε μου να πω ότι όλοι είμαστε συνένοχοι.
Ο ΕΣΔΚΝΑ προβλέποντας τα αδιέξοδα, προώθησε σε συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών και την Περιφέρεια Αττικής τη δημιουργία του χωροθετημένου ΧΥΤΑ στην περιοχή της Φυλής, με τη δημιουργία ενδιαμέσων κυττάρων, που χρηματοδοτούνται από Εθνικούς πόρους και που σήμερα υποδέχονται τα απορρίμματα, και περιμένουμε σε λίγες εβδομάδες την έναρξη της λειτουργίας της Α' φάσης των έργων του ΧΥΤΑ Φυλής, που έχουν ήδη εγκριθεί για χρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής από τον Δεκέμβριο του 2003.
Επειδή πάντα πρέπει να τίθενται τα θέματα στην πραγματική τους διάσταση και να έχουν όλοι οι υπεύθυνοι παράγοντες πλήρη εικόνα της κατάστασης, πρέπει να υπογραμμίσω ότι αν δεν εξαλειφθούν τα αίτια που προανέφερα, δεν πρόκειται να τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα και εντός της προσεχούς πενταετίας θα υπάρξει πλήρες αδιέξοδο, με καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον, την Δημόσια υγεία και το μέλλον της Αττικής.
Προτάσεις
Οι προτάσεις που καταθέτω έχουν δύο στόχους :
Στόχος πρώτος: Εκπλήρωση των εθνικών στόχων και δεσμεύσεων
1. Αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων της Αττικής με την υλοποίηση του υφιστάμενου περιφερειακού σχεδιασμού και τη λειτουργία των δύο εγκεκριμένων Οργανωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Απορριμμάτων.
2. Άμεση κατάργηση και αποκατάσταση των χώρων μη ελεγχόμενης απόθεσης απορριμμάτων.
3. Αξιολόγηση των σύγχρονων τεχνολογιών διαχείρισης, επεξεργασίας και αξιοποίησης των απορριμμάτων και σταδιακή μετάβαση, με ορίζοντα πενταετίας, από τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων ΧΥΤΑ σε χώρους Υγειονομικών Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ).
Ουσιαστικά υπάρχουν δύο αποτελεσματικές μέθοδοι που μπορούν να εφαρμοστούν για την διαχείριση των απορριμμάτων:
Η πρώτη περιλαμβάνει εναλλακτική διαχείριση, δηλαδή ανακύκλωση, στη συνέχεια επεξεργασία του βιοαποδομήσιμου κλάσματος προς παραγωγή κομπόστας και τελικά τα υπολείμματα να καταλήγουν σε ΧΥΤΥ, μέθοδος που εφαρμόζεται σήμερα από τον ΕΣΔΚΝΑ.
Η δεύτερη μέθοδος προβλέπει ανακύκλωση, στη συνέχεια θερμική επεξεργασία με παραγωγή ενέργειας και τελικά τα υπολείμματα να καταλήγουν σε ΧΥΤΥ.
Η λήψη οποιασδήποτε απόφασης απαιτεί πολύ καλή μελέτη από ειδικούς επιστήμονες για την επιλογή της καλύτερης δυνατής τεχνολογίας, της καταλληλότερης τοποθεσίας και φυσικά χρειάζεται να λαμβάνεται υπόψη η παράμετρος του κόστους και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις κάθε λύσης.
Ήδη ο ΕΣΔΚΝΑ έχει αναθέσει μελέτη, χρηματοδοτούμενη από το Υπουργείο Εσωτερικών προκειμένου να γίνει αξιολόγηση των υφιστάμενων εφαρμοσμένων τεχνολογιών με κύρια κριτήρια, την περιβαλλοντική προστασία, τη χωροταξική κατανομή και την οικονομική κλίμακα.
4. Ενεργοποίηση του Νόμου 2939/2001 για την ανακύκλωση με την δημιουργία του προβλεπόμενου φορέα, που η Τοπική Αυτοδιοίκηση, με την ΚΕΔΚΕ θα έχει τον πρώτο λόγο, προκειμένου να γίνει οργανωμένη και συστηματική υλοποίηση προγραμμάτων ανακύκλωσης και έλεγχος των οικονομικών πόρων των εφαρμοζόμενων συστημάτων.
5. Την κατασκευή υποδομών διαχείρισης των βιομηχανικών, των τοξικών και των μολυσματικών αποβλήτων σε εθνικό επίπεδο.
6. Την ενίσχυση από την πολιτεία αυτών που χρησιμοποιούν τα προϊόντα σε κάθε φάση της διαδικασίας ανακύκλωσης, ώστε να μην επιστρέφουν στους ΧΥΤΑ. Π.χ. το παραγόμενο από το εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης χαρτοπλαστικό (RDF) να χρησιμοποιείται στην παραγωγή από τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, αφού έχει και μικρότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Στόχος δεύτερος: Ενεργοποίηση και ενίσχυση των Δήμων ώστε να αναλάβουν ουσιαστικά την διαχείριση των απορριμμάτων.
1. Δημιουργία ειδικής υπηρεσίας ανακύκλωσης σε κάθε Δήμο και Κοινότητα.
2. Επανεξέταση της τιμολογιακής πολιτικής ως προς το κόστος της διαχείρισης, με ιδιαίτερη έμφαση στην πολιτική οικονομικών κινήτρων για την ανακύκλωση.
3. Ονομαστικοποίηση των αντισταθμιστικών τελών προς τους Δήμους που τα δικαιούνται και κάλυψη μέρους αυτών από πόρους του Ειδικού ταμείου περιβάλλοντος αντί των ΚΑΠ.
4. Ίδρυση και λειτουργία διαδημοτικών φορέων, προκειμένου να υλοποιούν προγράμματα ανακύκλωσης και να απορροφούν οι δήμοι τα οικονομικά οφέλη της εναλλακτικής διαχείρισης. Κι εδώ ο ΕΣΔΚΝΑ μπορεί να συνδράμει.
5. Πριμοδότηση των Δήμων, που συμμετέχουν αποτελεσματικά και επιτυγχάνουν τους ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους των σχεδίων εναλλακτικής διαχείρισης.
6. Κατασκευή δικτύου σταθμών μεταφόρτωσης στους Δήμους για την μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Κυρίες και Κύριοι Σύνεδροι,
πρέπει να κατανοηθεί ότι ο ΕΣΔΚΝΑ με μέλη τους 87 από τους 114 ΟΤΑ της Αττικής πραγματοποιεί ένα γιγαντιαίο έργο διαχειριζόμενος τους 6500 τόνους απορριμμάτων ημερησίως, συντελώντας παρά τις σημαντικές ελλείψεις, στην προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος ολόκληρης πλέον της Αττικής.
Κλείνοντας, κάνω έκκληση σε όλους όσους με οποιονδήποτε τρόπο έχουν επιρροή ή αρμοδιότητα στο τεράστιο πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής, δηλαδή την κυβέρνηση, τα κόμματα, την αυτοδιοίκηση, τους εργαζόμενους στους δήμους, τους φορείς των πολιτών, την επιστημονική κοινότητα, να συμβάλλουν άμεσα στην αντιμετώπισή του, χωρίς μονομέρειες, χωρίς εγωισμούς, χωρίς υπονόμευση και αγκυλώσεις, αλλά με αίσθημα ευθύνης στις γενιές που έρχονται στην Αττική, με ανοιχτό μυαλό και πλήρη συναίσθηση της ασφυκτικής σημερινής κατάστασης!
Προτείνω εκ μέρους της Ε.Ε. του ΕΣΔΚΝΑ να κλιθούν όλοι οι φορείς που ανέφερα να καθίσουν σε στρογγυλό τραπέζι με συντονιστή την ΤΕΔΚΝΑ, να συζητήσουν κάθε άποψη, να αποφασίσουν και ολοκληρωθεί όταν αποδεχθούμε την υλοποίηση των αποφάσεων μας.
Φτάνουμε, άλλωστε, στην ώρα που επιτέλους το Λεκανοπέδιο ξεφεύγει από την ομηρία του ενός και μοναδικού ΧΥΤΑ!
Φτάνουμε, άλλωστε, στην ώρα να οριοθετήσουμε το τέλος των ΧΥΤΑ!
|
