|
Σύμφωνα
με τις αρχαιολογικές έρευνες, ίχνη ανθρώπινης ζωής στην δυτική πλευρά του Υμηττού υπάρχουν
τουλάχιστον από τις αρχές της 3ης χιλιετίας π.χ.
Στην
περιοχή όπου σήμερα βρίσκεται ο Δήμος Ηλιούπολης και η οποία μέχρι το 1925
ονομάζονταν «Καράς», θεωρείται βέβαιη η ύπαρξη ενός ανοιχτού - ανοχύρωτου
οικισμού από την Μυκηναϊκή / Υστεροελλαδική Περίοδο (1600 -1050 π.χ).
Στα
όρια της σημερινής Ηλιούπολης, σύμφωνα με τον John S.Traill ( The
political organization of Attica,1975), βρίσκονταν ένας αττικός δήμος ο
οποίος
ονομάζονταν Θημακός και ο οποίος ήταν ένας από τους δήμους της
Ερεχθηϊδας
φυλής, που διαμορφώθηκαν μετά την μεταρρύθμιση του Κλεισθένη, στα τέλη
του 6ου
αιώνα π.χ.
Μικρό
τμήμα της σημερινής Ηλιούπολης περιλαμβάνονταν στον αρχαίο δήμο Ευώνυμου, με
κέντρο τους Τράχωνες.
Επισήμανση πρώτη: Μυκηναϊκά αγγεία
Από τον F.H.Stubbings (Αnnual of the British School
of Athens,
1947) πληροφορούμαστε
ότι
δύο αγγεία μυκηναϊκής κεραμικής (Υστεροελλαδικής Περιόδου ΙΙΙ) από τον «Καρά»,
επί της δυτικής πλευράς του Υμηττού, που προέρχονται πιθανώς από έναν τάφο,
βρίσκονταν στο Mουσείο Ashmolean της Οξφόρδης.
Εξ'άλλου,
από τον R.Hope Simpson (A Gazeheer and Atlas of Mycenaean Sites) πληροφορούμαστε ότι βρέθηκαν «αγγεία,
πιθανώς από ένα τάφο κοντά στον «Καρά» στις δυτικές πλαγιές του Υμηττού πλησίον
της περιοχής του Προφήτη Ηλία και σε ένα σπήλαιο στους πρόποδες του Υμηττού. Οι
δύο περιοχές είναι προφανώς συνεχόμενες και τα ευρήματα πιθανώς αντιπροσωπεύουν
όχι περισσότερους από ένα οικισμό»
Επισήμανση δεύτερη: Χρεμωνίδειος
Πόλεμος
Κατά
τη διάρκεια του Χρεμωνίδειου Πόλεμου (266 -263 π.χ), είναι βέβαιο ότι στρατιώτες του Πτολεμαίου Β' της Αιγύπτου (ο
οποίος είχε συμμαχήσει με τους Αθηναίους ενάντια στους Μακεδόνες που
πολιορκούσαν την Αθήνα), έφτασαν μέχρι τη σημερινή Ηλιούπολη.
Αυτό
συνάγεται από ένα πλήθος ευρημάτων μεταξύ των οποίων και αργυρά και χάλκινα
νομίσματα του Πτολεμαίου Β', βέλη, βλήματα σφενδονών, αμφορείς καθώς και μια
επιτύμβια στήλη - πιθανώς Πέρση μισθοφόρου - όπου αναγράφεται το όνομα
«ΑΡΤΑΣΤΙΣ».
Η
ακριβής στρατοπέδευση των στρατιωτών του Πτολεμαίου δεν είναι εξακριβωμένη.
Όπως ωστόσο αναφέρει ο James R. McCredie (Fortified
Military Camps in Attica, 1966),
«...τυχαία ευρήματα από νομίσματα, αιχμές
από βέλη, βλήματα σφενδόνας και κεραμικά
στο προάστιο της Αθήνας Ηλιούπολη,
οδήγησαν την αρχαιολόγο Ειρήνη Βαρούχα-
Χριστοδουλοπούλου στη ταύτιση αυτής της περιοχής ως τοποθεσία μιάς στρατιωτικής
εγκατάστασης. Τα ευρήματα υπήρξαν μεταξύ 1941 και 1943 στο Δεύτερο Τομέα της Ηλιούπολης, στους χαμηλούς πρόποδες του
Υμηττού, μια περιοχή που παλαιότρα αποκαλούσαν «Καρά» (και έτσι αναφέρεται στο «Karten von Attica»). Τα περισσότερα από αυτά προέρχονται ειδικά από την
περιοχή γύρω από την οδό Νεύτωνος, στο
προάστιο αυτό...»(σ.46)
Επισήμανση τρίτη: Δύο αιτήσεις μου τον Μάρτιο του 2000
Με την υπ'αριθμ. 1908/ 27.3.2000 αίτησή μου
προς την αρμόδια Β'Εφορεία Αρχαιοτήτων (Αττικής), επεσήμανα μεταξύ άλλων :
«...Τα τελευταία χρόνια στο τμήμα του
ορεινού όγκου του Υμηττού που εφάπτεται του Δήμου Ηλιούπολης, έχουν σημειωθεί
μια σειρά καταστροφικές πυρκαγιές...οι οποίες ωστόσο συνέβαλαν στο να
αποκαλυφθούν κάποια ευρήματα τα οποία πιστεύω ότι αξίζει να διερευνηθούν από
την υπηρεσία σας. Συγκεκριμένα, κοντά στο εξωκλήσι «Προφήτης Ηλίας», πάνω από
τον υφιστάμενο δασικό δρόμο Καρέα - Ηλιούπολης- Αργυρούπολης, υπάρχουν
λαξευμένοι βράχοι, αρχαία λατομεία, σπήλαιο με ίχνη ανθρώπινης παρουσίας από
τους κλασσικούς ή ελληνιστικούς χρόνους και πιθανώς είσοδος αρχαίου ορυχείου.
H περιοχή στην
οποία αναφέρομαι, οριοθετείται στο Τοπογραφικό Διάγραμμα της Γ.Υ.Σ
που σας επισυνάπτω σε κλίμακα 1:5000,
μεταξύ των ισοϋψών +300μ και +400μ.Επίσης σας επισυνάπτω φωτογραφίες της
συγκεκριμένης περιοχής των λαξευμένων βράχων, των λατομείων κλπ, καθώς και
δημοσιεύματα από τοπικό έντυπο της Ηλιούπολης, όπου προτείνεται η διαμόρφωση
ενός «χώρου για την μνήμη και την φύση», στην περιοχή αυτή
του Υμηττού, πάνω από την Ηλιούπολη...Κατόπιν
των ανωτέρω, παρακαλώ την υπηρεσία σας να προβείτε σε όλες τις ενδεδειγμένες
ενέργειες για την προστασία των προαναφερόμενων αρχαιολογικών χώρων και για την
ανάδειξη της μνημειακής σημασίας τους. Επίσης ζητώ να μου απαντήσετε αν συμφωνείτε
να ενταχθεί στον προγραμματισμό και τον σχεδιασμό του Υπουργείου σας η πρότασή
που καταθέτω για την διαμόρφωση ενός «χώρου για την μνήμη και την φύση» στην
περιοχή αυτή».
Εξ'άλλου,
με την υπ'αριθμ.2021/30.3.2000 αίτησή μου επίσης προς την Β' Εφορεία
αρχαιοτήτων (Αττικής), ζητούσα «...να προχωρήσει
σε όλες ενδεδειγμένες ενέργειες για την προστασία και την ανάδειξη της
αρχαιολογικής σημασίας της περιοχής του Δήμου Ηλιούπολης που περικλείεται από
τις Λεωφόρους Κοτζιά και Ηρώς Κωνσταντοπούλου και τις οδούς Θεοτόκη και
Καρύστου, όπου έχουν βρεθεί κατά το παρελθόν αρχαιολογικά ευρήματα των
κλασσικών και ελληνιστικών χρόνων». Επίσης στην αίτησή μου ανέφερα ότι «...όπως
προκύπτει από προσωπική μου έρευνα, στην περιοχή αυτή έχουν ανευρεθεί ίχνη
παρουσίας των στρατιωτών του Πτολεμαίου Β', κατά την διάρκεια του Χρεμωνίδειου
Πολέμου, το 266-262 π.χ».
Επισήμανση τέταρτη: Η απάντηση της Β'
Εφορείας Αρχαιοτήτων
Τον
Δεκέμβριο του 2000 δημοσιεύτηκε στο έγκυρο περιοδικό «Αρχαιολογία και Τέχνες»
αναλυτικό κείμενό μου με τίτλο «Αναζητώντας τα ίχνη των Πτολεμαίων στην
Ηλιούπολη» και το 2005 εκδόθηκε το βιβλίο μου «Εδώ κάποτε...Συμβολή στην ιστορία
της Ηλιούπολης», όπου έχουν συγκεντρωθεί και δημοσιοποιούνται, για πρώτη φορά, όλα
τα στοιχεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που είναι διαθέσιμα για την περιοχή της
Ηλιούπολης / Καρά, προερχόμενα από την ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία.
Η
απάντησή ωστόσο της Β'Εφορείας προϊστορικών και κλασσικών αρχαιοτήτων, άργησε
να έρθει, για πολλούς και διαφόρους λόγους. Προηγήθηκαν δύο ακόμη αιτήσεις
μου (Αρ.Πρωτ 2151/14.3.2006 και
7998/30.10.06), όπου ζητούσα να μου γνωστοποιηθούν εγγράφως «...οι ενέργειες που προέβη η υπηρεσία σας για
την προστασία των αναφερόμενων στις αιτήσεις μου αρχαιολογικών χώρων στην περιοχή
του Δήμου Ηλιούπολης και στο όρος Υμηττός», καθώς και η επισύναψη του
βιβλίου μου «Εδώ κάποτε...Συμβολή στην ιστορία της Ηλιούπολης».
Οσον
αφορά την πρώτη αίτησή μου (Αρ. Πρ. 1908/ 27.3.2000), όπως αναφέρεται στην
απάντηση που μου έστειλε η Β'Εφορεία Αρχαιοτήτων (Αρ.Πρ. 7998/13.2.2007) «...μετά την από κοινού αυτοψία μας σε αρχαίο
λατομείο στην περιοχή αυτή, η Υπηρεσία μας προτίθεται να προβεί στην τεκμηρίωση
και την καταγραφή επί τοπογραφικού διαγράμματος των ορατών αρχαιοτήτων της
ευρύτερης περιοχής. Στην συνέχεια, για την αποτελεσματικότερη προστασία των
αρχαίων, με βάση πάντα τα δεδομένα της έρευνας, θα κινηθεί η διαδικασία της
κήρυξης ενός αρχαιολογικού χώρου, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.3028/2002 περί
προστασίας των αρχαιοτήτων και της εν γένει Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Ο
σχεδιασμός ενός «χώρου για την μνήμη και την φύση», εκφεύγει των αρμοδιοτήτων
του Υπουργείου Πολιτισμού».
Οσον
αφορά την δεύτερη αίτησή μου (2021/30.3.2000), η απάντηση της Β'Εφορείας
προϊστορικών και κλασσικών αρχαιοτήτων Απ.Πρ.7998/13.2.2007) αναφέρει ότι «...η περιοχή του Αγ. Νικολάου που περικλείεται από τις λεωφόρους Κοτζιά
και Ηρώς Κωνσταντοπούλου και τις οδούς Θεοτόκη και Καρύστου εντάσσεται σε
περιοχή της Ηλιούπολης που υπόκειται σε αρχαιολογικό έλεγχο».
Το
σωστό βέβαια είναι ότι η περιοχή αυτή εντάχθηκε σε αρχαιολογικό έλεγχο μετά την
υπόδειξη
που έγινε στην Β'Εφορεία από την αίτησή μου της 30.3.2000.
Αυτό
που έχει εν τέλει σημασία είναι ότι, έστω και καθυστερημένα, η παρέμβασή μου
είχε
κάποιο αποτέλεσμα...
Πρόσφατα,
τον Ιανουάριο του 2009 και κατόπιν των όσων αναφέρονται συνοπτικά παραπάνω, η
αρμόδια Β'Εφορεία προϊστορικών και κλασσικών αρχαιοτήτων, στα πλαίσια της
τροποποίησης του ισχύοντος από το 1978 Π.Δ περί προστασίας του Υμηττού, πρότεινε
την κήρυξη αρχαιολογικού χώρου στην
περιοχή του αρχαίου λατομείου «...Β-Β.Α του
Προφήτη Ηλία Δήμου Ηλιούπολης, 550μ Ν-Ν.Α πέρατος Λεωφόρου Σοφ. Βενιζέλου».
Η οριοθέτηση του χώρου περιορίζεται περίπου
στα σημεία που υποδείχθησαν από το σχεδιάγραμμα που συνοδεύει την
1908/27.3.2000 αίτησή μου, ενώ στην αναφερόμενη βιβλιογραφία δεν περιλαμβάνεται
το βιβλίο μου ¨Εδώ κάποτε... Συμβολή στην ιστορία της
Ηλιούπολης»,
2005...
Επισήμανση πέμπτη: Νέος οδικός άξονας
και σταθμός διοδίων σε περιοχή αρχαιολογικού ενδιαφέροντος
Τον
περασμένο Φεβρουάριο δημοσιοποιήθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ η Μελέτη Περιβαλοντικών
Επιπτώσεων (ΜΠΕ) των «Νέων οδικών αξόνων Αττικής». Μεταξύ των τεχνικών έργων
που
προβλέπονται
για την κατασκευή της Ν.Δ επέκτασης της
«Αττικής Οδού», περιλαμβάνεται
και
ένας μετωπικός σταθμός διοδίων στον δασικό χώρο του Υμηττού, στην περιοχή της
Ηλιούπολης (τέρμα Λεωφόρου Σοφ. Βενιζέλου) για να «εξυπηρετήσει» έναν
αυτοκινητόδρομο 6 λωρίδων κυκλοφορίας. . Σύμφωνα με την ΜΠΕ, στο σημείο αυτό «...υλοποιούνται μεγάλης κλίμακας επιχώματα τα
οποία θα είναι ορατά από τις περιοχές Βύρωνα, Αλίμου, Ηλιούπολης, Αργυρούπολης...»
και θα διαμορφώσουν μια εμφανή πλατφόρμα εμβαδού άνω των 4.500 τ.μ,
μήκους 900μ, πλάτους άνω των 60μ και
πρανές από μπετόν ύψους 18μ.
Αυτό
που ωστόσο αξίζει να επισημανθεί είναι ότι ο εν λόγω τερατώδης σταθμός διοδίων,
πρόκειται
να κατασκευαστεί σε δασική περιοχή, μεταξύ του υπό κήρυξη αρχαιολογικού χώρου του
αρχαίου λατομείου στον Προφήτη Ηλία Ηλιούπολης και στην περιοχή της οδού
Νεύτωνος. Δηλαδή σε ένα χώρο όπου έχουν βρεθεί, κατά τον αρχαιολόγο James
Mc Credie
(βλ.παραπάνω),
νομίσματα, αιχμές, βέλη, βλήματα, σφενδόνες και κεραμικά τα οποία
ανάγονται
στη περίοδο του Χρεμωνίδειου Πόλέμου (266 - 262 π.χ). Ακόμη, κοντά σε σημείο
με ευρήματα των κλασσικών χρόνων (βλ. Αρχαιολογικό
Δελτίο 1961-62, Αγγ. Ανδρειωμένου), στην συμβολή των οδών Αρχιμήδους και
Αρτέμιδος.
Από όσα επισημαίνονται παραπάνω, προκύπτει ότι
ο προγραμματιζόμενος σταθμός διοδίων
της
Ν.Δ επέκτασης της Αττικής οδού πάνω από την Ηλιούπολη, θα κατασκευαστεί σε χώρο
αρχαιολογικού
ενδιαφέροντος, αποτελώντας κατά κάποιο τρόπο σύγχρονο μνημείο άγνοιας και
αδιαφορίας για την ιστορική διαδρομή της περιοχής....
1 Ιουνίου2009
Πάνος Τότσικας
Αρχιτέκτων - Πολεοδόμος
Μέλος της «Πρωτοβουλίας Πολιτών
για την Προστασία του Υμηττού»
Πύρρωνος 77 - Ηλιούπολη
210
9954362 -
Αυτό το ηλεκτρονικό μήνυμα προστατεύεται από spam bots, θα πρέπει να έχετε ενεργοποιημένη τη Javascript για να το δείτε
|
