Οι Γάλλοι συχνά αυτοεπαίρονται, όπως και εμείς, ότι είναι ένας λαός βαθύτατα δημοκρατικός, προοδευτικός και καλλιεργημένος, ανεκτικός στη διαφορετικότητα και καθόλου ξενόφοβος. Άλλωστε, πρόκειται για ένα από τα ελάχιστα δυτικοευρωπαϊκά αστικά κράτη, το οποίο γνώρισε κατα καιρούς αριστερές κυβερνήσεις (Λεόν Μπλουμ κ.α.). Τον Απρίλιο του 2002 έτυχε να βρίσκομαι στη Γαλλία, οπότε ελάμβανε χώρα ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών. Όλοι περίμεναν μετά βεβαιότητας ότι ο δεύτερος γύρος, ο οποίος θα διεξαγόταν το Μάιο του ίδιου έτους, θα ήταν υπόθεση μεταξύ του (κεντρο)δεξιού - γκωλικού, Ζακ Σιράκ (RPR), απερχόμενου Προέδρου της Δημοκρατίας,  και του σοσιαλιστή και τότε Πρωθυπουργού, Λιονέλ Ζοσπέν (PS). Πράγματι, οι Γάλλοι προσήλθαν στις κάλπες την 21^η Απριλίου 2002 και ο πρώτος γύρος των εκλογών διεξήχθη με τα εξής, όμως,  δεδομένα:

- Την αδιαφορία των πολιτών για την πολιτική (δηλαδή για τους πολιτικούς), κυρίως λόγω των σκανδάλων που είχαν δει το φως της δημοσιότητας. Επόμενο ήταν να σημειωθεί  μία πολύ μεγάλη αύξηση της αποχής των ψηφοφόρων, η οποία ανήλθε στο 28,40% (!) των εγγεγραμμένων, δηλαδή απείχαν από τις εκλογές 11.698.956 ψηφοφόροι!

- Την υπερπληθώρα των υποψηφίων προέδρων, οι οποίοι ήταν συνολικά δεκάεξι (16).

- Την πολυδιάσπαση της (Κεντρο)αριστεράς.

- Την αδιαφορία και την υπεροψία  με την οποία το πολιτικό σύστημα και ο κόσμος αντιμετώπιζαν  το ανερχόμενο Εθνικό Μέτωπο (FN) του ακροδεξιού, Ζαν Μαρί ΛεΠέν, το οποίο μεταξύ του 1998 και του 1995 είχε εκτοξευθεί από το 16% στο 27% των ψηφοφόρων της εργατικής τάξης (με το σύνθημα «η Γαλλία στους Γάλλους»). Μελέτες είχαν δείξει ότι ο πυρήνας των ψηφοφόρων του Εθνικού Μετώπου εμφιλοχωρείτο από ρατσιστικές ιδέες και ακροδεξιά ιδεολογία, χωρίς, όμως, αυτό να σημαίνει ότι δεν το υποστήριζαν και άνθρωποι που απλά επιδίωκαν να τιμωρήσουν τα διεφθαρμένα κόμματα εξουσίας.

Το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία. Οι Γάλλοι δεν πίστευαν στα μάτια τους. Επρόκειτο για «πολιτικό σεισμό». Πρώτος ήρθε ο κεντροδεξιός Ζακ Σιράκ με το πενιχρό ποσοστό του 19,88%. Δεύτερος αναδείχθηκε όχι ο σοσιαλιστής Λιονέλ Ζοσπέν, όπως αναμενόταν, αλλά ο ακροδεξιός Ζαν Μαρί ΛεΠέν με ποσοστό 16,86%, ο οποίος, όμως, όπως αποδείχθηκε, έλαβε μόλις 230.000 ψήφους περισσότερες (περίπου 1%) απ' ό,τι είχε λάβει στις προεδρικές εκλογές του 1995, δηλαδή στην ουσία δεν αύξησε τα ποσοστά του. Τρίτος αναδείχθηκε ο Ζοσπέν με μόλις 16,18%. Ο υποψήφιος του Κομμουνιστικού Κόμματος (PC), Ρομπέρ Υ, καταβαθρώθηκε στην κυριολεξία, λαμβάνοντας το αξιολύπητο 3,37% (11^ος στη σειρά) και σημειώνοντας ιστορικό χαμηλό για το Κομμουνιστικό Κόμμα, λαμβανομένου υπ' όψιν ότι στις προεδρικές εκλογές του 1995 είχε λάβει ποσοστό 9%. Τα δύο κυριότερα κόμματα της επαναστατικής τροτσκικής αριστεράς, ο Εργατικός Αγώνας (LO) της Αρλέτ Λαγκιγιέ (5^η με ποσοστό 5,72% - 1.630.045 ψήφοι) και η Κομμουνιστική Επαναστατική Λίγκα (LCR) του νεαρού Ολιβιέ Μπενσασνό (8^ος με ποσοστό 4,25% - 1.210.562) αποδείχθηκε ότι κέριδαν σαφώς την υποστήριξη των αριστερών ψηφοφόρων που είχαν δυσαρεστηθεί με τους συμβιβασμούς της αριστεράς με την εξουσία.

Μετά την επισημοποίηση των αποτελεσμάτων η πλειοψηφία των Γάλλων έπεσε στην κυριολεξία από τα σύννεφα. Ο προβληματισμός ήταν εμφανής. Κανείς δεν περίμενε ότι η άκρα δεξιά θα αναδεικνυόταν σε δεύτερη πολιτική δύναμη, η οποία θα μπορούσε να παίξει καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις.  Μοιραία άρχισαν να γίνονται αναδρομές και παραλληλισμοί με τη Γερμανία και την Ιταλία του μεσοπολέμου. Αμέσως διοργανώθηκαν και πραγματοποιήθηκαν σε πολλές πόλεις της Γαλλίας ογκώδεις διαδηλώσεις με εκατοντάδες χιλιάδες συμμετέχοντες, απότοκες του «σεισμού» του πρώτου γύρου.  Τελικά, στο δεύτερο γύρο, σοσιαλιστές και αριστεροί «αναγκάστηκαν» να συσπειρωθούν υπό τον γκωλικό Σιράκ, ο οποίος απέσπασε το 82,21% των ψήφων και εξελέγη εκ νέου Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, ενώ ο ΛεΠέν έλαβε μόλις το 17,79% των ψήφων.

Ωστόσο, αναλύοντας τα γεγονότα και τα δεδομένα εκείνης της εποχής με μια πιο ψύχραιμη ματιά,  εύκολα διαπιστώνει κανείς  ότι η άκρα δεξιά του Ζαν Μαρί ΛεΠέν είχε κατορθώσει να αναδειχθεί σε δεύτερη πολιτική δύναμη στη Γαλλία του 2002, χωρίς, όμως, στην ουσία να αυξήσει τα ποσοστά της (μόλις κατά 1%), αλλά εκμεταλλευόμενη το γεγονός αφ' ενός ότι η αποχή των πολιτών από τις εκλογές ήταν πολύ μεγάλη και αφ' ετέρου ότι κατέρχονταν πολλοί υποψήφιοι πρόεδροι, προερχόμενοι, μάλιστα,  από τους ίδιους πολιτικούς χώρους, και ότι τα δύο κόμματα εξουσίας (RPR και PS) είχαν λάβει ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά, εισπράττοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τη δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων για το πολιτικό σύστημα.

Δέκα χρόνια μετά, στην Ελλάδα του 2012 και εν όψει των επερχόμενων βουλευτικών εκλογών, η ομοιότητα των δεδομένων είναι κάτι παραπάνω από εμφανής: Είναι έντονη η απογοήτευση των πολιτών και διάχυτη η δυσαρέσκειά τους για το υπάρχον πολιτικό σύστημα και πολιτικό προσωπικό, οι οποίες σε συνδυασμό με το άγχος, την ανασφάλεια, την ανεργία, την εκτόξευση της εγκληματικότητας και  την απάνθρωπη μείωση των μισθών και των συντάξεων αφ' ενός δημιουργούν  ένα εκρηκτικό μείγμα και αφ' ετέρου κάνουν τον κόσμο να γυρίσει την πλάτη στην πολιτική. Τα δύο κόμματα εξουσίας δεν αναμένεται να αποσπάσουν πάνω από 35 - 40% και τα δύο μαζί, ενώ το ενδεχόμενο της αυτοδυναμίας μοιάζει να απομακρύνεται. Από την άλλη, είναι βέβαιο ότι στις επερχόμενες εκλογές θα κατέλθουν πάρα πολλά κόμματα, τα περισσότερα προερχόμενα από τους ίδιους πολιτικούς χώρους. Αυτό, όμως, όπως αποδείχθηκε απ' όσα συνέβησαν στη Γαλλία του 2002, δεν είναι κατ' ανάγκη καλό, ούτε και  δείγμα πολιτικής ωριμότητας και πολιτικού πολιτισμού ενός λαού (υπάρχει και το παράδειγμα των Άγγλων), αλλά στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι το αποτέλεσμα της ματαιοδοξίας ορισμένων και των πολιτικών τους φιλοδοξιών και εγωισμών.

Προκειμένου, λοιπόν, να μη βιώσουμε ανάλογες καταστάσεις, σαν και αυτές που περιγράφησαν ανωτέρω, είναι πλέον χρέος και καθήκον όλων μας, και παρά την όποια απογοήτευση ή απέχθεια μπορεί να νιώθει ο καθένας για την πολιτική και για το υπάρχον σύστημα, να συμμετάσχουμε στις εκλογές, όποτε και αν γίνουν αυτές, ψηφίζοντας και επιλέγοντας εκείνους τους οποίους θεωρούμε καταλληλότερους από όποιο χώρο και αν προέρχονται, με βάση όχι μόνο τα πιστεύω τους, αλλά και τη διαδρομή τους και την πορεία τους μέσα στην κοινωνία.

Γεώργιος Σ. Λουκάς

Δικηγόρος DEA Droit public