|
|
|
05.01.10 |
 Έθιμα που έχουν τις ρίζες τους «βαθιά» στο
χρόνο αναβιώνουν το τριήμερο των Φώτων στη Βόρεια Ελλάδα. Ξεχωρίζουν τα
Ραγκουτσάρια στην Καστοριά, οι Φωταράδες στη Χαλκιδική, οι Αράπηδες
στην Καβάλα και τη Δράμα και τα Τζαμαλάρια στην Πέλλα.
Στην Καστοριά, τα Ραγκουτσάρια είναι ένα τριήμερο εκδηλώσεων
καρναβαλιού, που ολοκληρώνονται στις 8 Ιανουαρίου, ημέρα της Αγίας
Δομινίκης. Οι συμμετέχοντες στις εκδηλώσεις μεταμφιέζονται σε ζώα ή
αλλάζουν φύλλο (οι άνδρες μεταμφιέζονταν σε γυναίκες και οι γυναίκες σε
άνδρες). Αμέσως μετά τον αγιασμό των υδάτων, τα Ραγκουτσάρια θα
ξεχυθούν κατά μπουλούκια στις γειτονιές της Καστοριάς, τραγουδώντας και
χορεύοντας. Οι εκδηλώσεις θα ολοκληρωθούν με μεγάλη παρέλαση στην πόλη.
Το έθιμο των Φωταράδων, που ξεκινά την
παραμονή των Φώτων, αναβιώνει στο Παλαιόκαστρο Χαλκιδικής. Μία ομάδα
καλαντιστών εκλέγει το «βασιλιά» της και όλοι μαζί πηγαίνουν στην
εκκλησία του χωριού. Στη συνέχεια, η ομάδα περιφέρεται τραγουδώντας τα
τοπικά κάλαντα τα οποία καταλήγουν σε ευχές ξεχωριστές για το κάθε
μέλος της οικογένειας. Ανήμερα των Φώτων, ο «βασιλιάς» ντυμένος με
τσομπάνικη κάπα και οι «Φωταράδες», ντυμένοι με την τοπική ενδυμασία
και κρατώντας μεγάλα ξύλινα σπαθιά, χορεύουν στην πλατεία του χωριού.
Στη Νικήσιανη Καβάλας αναβιώνει το έθιμο των Αράπηδων. Αναπαριστά
τη μάχη της ζωής και του θανάτου. Παλικάρια και παιδιά ντυμένα με
προβιές και ζωσμένα με βαριά κουδούνια, βγαίνουν από τα σοκάκια του
χωριού και με τον εκκωφαντικό θόρυβο ξορκίζουν το κακό και φέρνουν το
αισιόδοξο μήνυμα της ζωής. Το έθιμο των Αράπηδων αναβιώνει και σε
αρκετά χωριά της Δράμας.
Στην Άρνισσα Πέλλας θα αναβιώσουν τα «Τζαμαλάρια». Επίκεντρο του
εθίμου είναι ο γάμος. Πρωταγωνιστικό ρόλο έχει ένα ζιζάνιο, το
«μπουμπάρι», που μπαίνει ανάμεσα στους νεόνυμφους και τους παρενοχλεί,
τους προτείνει άλλο ταίρι. Το έθιμο περιλαμβάνει ατελείωτο γλέντι στους
δρόμους του χωριού.
------------------------------
Αγιασμός των Υδάτων
-----------------------------
Τα Θεοφάνεια γιορτάζεται η βάπτιση του Ιησού Χριστού από τον
Ιωάννη τον Πρόδρομο. Ο αγιασμός των Υδάτων γίνεται ανήμερα τα
Θεοφάνεια, σε όλες τις πόλεις και τα χωριά της χώρας.
Οι πιο τολμηροί θα βουτήξουν στα παγωμένα νερά και θα
συναγωνιστούν ποιος θα πιάσει το σταυρό. Αυτός που θα τον ανεβάσει στην
επιφάνεια θεωρείται ότι θα έχει καλή τύχη και υγεία όλο το χρόνο. Στη
Θεσσαλονίκη ο αγιασμός των υδάτων θα γίνει, από το πλακόστρωτο της
παραλιακής, στη συμβολή των οδών Αγ.Σοφίας και Λεωφ.Νίκης.
-------------------------------------------
Τα ξεχωριστά έθιμα της Αργολίδας
------------------------------------------
Η εορτή των Θεοφανείων γιορτάζεται με λαμπρότητα απ' όλους τους
ορθοδόξους, στην Αργολίδα όμως τοπικές παραδόσεις κι έθιμα δίνουν
ξεχωριστή λαμπρότητα στην γιορτή και προσελκύουν πολλούς επισκέπτες
κάθε χρόνο.
Στην περιοχή της Ερμιόνης υπάρχει το έθιμο του ''γιάλα-γιάλα'',
όπου την παραμονή των Φώτων οι νέοι, κυρίως αυτοί που θα καταταγούν στο
στρατό, στολίζουν τις βάρκες στο λιμάνι με κλαδιά από φοίνικες. Τη
νύχτα φορώντας παραδοσιακές στολές τραγουδούν και περνούν σπίτι - σπίτι
δεχόμενοι κεράσματα, φτάνοντας το πρωί στο λιμάνι όπου ανεβαίνουν στις
στολισμένες βάρκες και τις κουνούν με δύναμη συνεχίζοντας το τραγούδι
''γιάλα-γιάλα'' μέχρι να γίνει ο καθαγιασμός των υδάτων, με την
κατάδυση του Σταυρού και την εικόνα της Θεοτόκου στην θάλασσα που θα
βουτήξουν για να τα πιάσουν.
Στην κωμόπολη της Νέας Κίου, λίγα χιλιόμετρα από το Ναύπλιο, που
αποτελεί ιστορική συνέχεια της Κίου της Μικράς Ασίας, αναβιώνουν
Μικρασιατικά έθιμα από την Κίο, με ρίψη του νεότερου καπετάνιου στη
θάλασσα και τον πυροβολισμό των γκαζοτενεκέδων.
Στην Νέα Κίο, παραμονή της εορτής αυτός που έπιασε τον Σταυρό
πέρσι θα παραδώσει στον ιερέα τον τίμιο Σταυρό που όλη την χρονιά είχε
στο σπίτι του για ευλογία. Ανήμερα των Φώτων μετά την Θεία Λειτουργία
στο ναό της Αγίας Ειρήνης και την τέλεση του Μεγάλου Αγιασμού, κλήρος
και λαός κατευθύνονται στην παραλία, όπου στην ειδική εξέδρα που έχει
κατασκευάσει ο Δήμος θα γίνει η τελετή αγιασμού των υδάτων και η
κατάδυση του τιμίου Σταυρού, προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Αργολίδος κ.
Ιακώβου, ο οποίος θα ρίξει τον τίμιο Σταυρό, που είναι δεμένος με
βαρίδια στην θάλασσα για να πάει στο βυθό και μετά την ανάσυρσή του θα
''πάρει το μπάνιο του'', όπως προστάζει το έθιμο, ο νεότερος καπετάνιος
της Κίου. Αμέσως μετά θα ακολουθήσει το έθιμο του πυροβολισμού των
τενεκέδων που έχουν τοποθετηθεί ανοικτά στην θάλασσα κι επιπλέουν, ένα
έθιμο που τα τελευταία χρόνια είδε την αναβίωσή του κι έχει βαθιά τις
ρίζες του στην Κίο της Μ. Ασίας.
|
